Δεν σου κόβει στα μαθηματικά; Κανένα πρόβλημα. Δίδαξέ τα!
Είμαι από τους ανθρώπους που εμπνέονται εύκολα. Πάντα ήμουν έτσι. Όταν βλέπω μια δυνατή ιστορία, όταν κάποιος σηκώνεται κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, κάτι μέσα μου ανάβει. Κάτι με κινεί. Όχι μόνο για να συγκινηθώ – αλλά για να δοκιμάσω, να προσπαθήσω, να ξεπεράσω τα δικά μου όρια.
Αλλά η αλήθεια είναι πως η νοοτροπία του «χωρίς όρια» δεν χτίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν είναι ένα κουμπί που πατάς και ξαφνικά τα βλέπεις όλα αλλιώς. Είναι μια συνήθεια. Μια εσωτερική απόφαση να δοκιμάσεις το επόμενο βήμα. Να σπρώξεις λίγο πιο πέρα το όριο σου. Ξανά και ξανά.
Σου κόλλησε ποτέ κανείς την ταμπέλα ότι «δεν σου κόβει» ή ότι «δεν το ’χεις» με κάτι; Το πίστεψες; Για μένα, αυτή η φράση – ότι δεν τα καταφέρνω στα μαθηματικά – δεν ήταν απλώς μια παιδική παρατήρηση. Ήταν μια ταυτότητα που μου φόρεσαν από μικρή, και που για χρόνια με κρατούσε πίσω, περιορίζοντας το πώς έβλεπα τον εαυτό μου και τις δυνατότητές μου.
Μεγάλωσα σε επαρχιακή πόλη, με έναν κόσμο γύρω μου αρκετά κλειστό και οριοθετημένο. Οι αντιλήψεις, τα σχόλια, οι κρίσεις – είτε καλοπροαίρετες είτε όχι – είχαν σχεδόν την ισχύ απόλυτου νόμου. Δύσκολο να τις αμφισβητήσεις, σχεδόν αδύνατο να τις διαψεύσεις. Από περίπου έντεκα χρονών, είχα ακούσει αρκετές φορές ότι «δεν τα πάω καλά στα μαθηματικά». Η επανάληψη της φράσης έγινε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Άρχισα να φοβάμαι τους αριθμούς, να αποστρέφομαι οτιδήποτε σχετικό με αυτούς, να εύχομαι να μην υπήρχαν. Δεν ήταν απλώς ότι «δεν ήμουν καλή». Ένιωθα ανεπαρκής, κατώτερη, και το χειρότερο: πίστευα ότι έτσι θα ήταν πάντα.
Η πρώτη μου ανάσα ήρθε όταν πέρασα στο πανεπιστήμιο. Για πρώτη φορά ένιωσα να βρίσκομαι σε έναν χώρο που μου επέτρεπε να είμαι ο εαυτός μου. Η αυτοπεποίθησή μου άρχισε να χτίζεται. Περιτριγυρίστηκα από ανθρώπους που πίστευαν σε μένα, με ενθάρρυναν, με θαύμαζαν. Έκανα πράγματα που ποτέ δεν φανταζόμουν. Έσπαγα όρια, χωρίς πολλές φορές να το συνειδητοποιώ.
Όμως τίποτα δεν μένει στατικό. Χρόνια μετά, όταν έφυγα στην Αγγλία για διδακτορικές σπουδές, οι παλιές φωνές επέστρεψαν. Η πίεση, η αλλαγή περιβάλλοντος, η μοναξιά – όλα επανέφεραν την παλιά κασέτα που τόσο είχα προσπαθήσει να σιγήσω: «Δεν μπορείς», «Δεν ξεχωρίζεις», «Δεν είσαι τόσο καλή όσο νόμιζες».
Και τότε συνέβη κάτι απρόσμενο: σε μια αγγελία για θέση λέκτορα σε πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ζητούσαν κοινωνικό επιστήμονα για να διδάξει… στατιστικές μεθόδους έρευνας. Ναι, μαθηματικά. Οι αριθμοί που με τρόμαζαν και με έκαναν να αισθάνομαι ανεπαρκής. Ήταν, όμως, σαν να μου έκλεινε το μάτι η ζωή λέγοντας «Θες να δεις πόσο μακριά μπορείς να φτάσεις;». Δεν το είχα ξανακάνει. Δεν ήταν ακριβώς το αντικείμενό μου.
Έπεσα με τα μούτρα στη μελέτη. Ανέτρεψα μέσα μου τη φωνή που φώναζε «δεν σου κόβει», και την αντικατέστησα με μια νέα: «μπορείς να το μάθεις». Προετοιμάστηκα, έδωσα συνέντευξη και… τα κατάφερα. Πήρα τη θέση. Εγώ – που κάποτε σιχαινόμουν τα μαθηματικά – έγινα λέκτορας στη στατιστική.
Τώρα που το σκέφτομαι, ήταν η μεγαλύτερη νίκη της ζωής μου. Όχι γιατί «απέδειξα κάτι στους άλλους». Αλλά γιατί κατάφερα να αναμετρηθώ με το μεγαλύτερό μου όριο: τον ίδιο μου τον φόβο. Τα όρια που πιστεύουμε ότι έχουμε, τις περισσότερες φορές δεν είναι δικά μας. Μας τα έχουν φορέσει άλλοι. Κι εμείς τα κρατάμε, γιατί κάποτε τα πιστέψαμε.
Αν είσαι φοιτητής ή στις αρχές της καριέρας σου και (με ακούς) διαβάζεις αυτές τις γραμμές, θέλω να θυμάσαι κάτι: Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ψευδαίσθηση από το «δεν μπορώ». Δεν υπάρχει τίποτα πιο περιοριστικό από το να αποδεχτείς τις ταμπέλες που σου κόλλησαν. Και δεν υπάρχει τίποτα πιο λυτρωτικό από το να τους διαψεύσεις.
Δεν χρειάζεται να γίνεις λέκτορας στατιστικής για να το κάνεις. Αρκεί να επιλέξεις, κάθε μέρα, να σπας ένα μικρό όριο. Να λες ένα μικρό «ναι» εκεί που παλιά έλεγες «δεν γίνεται». Και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβεις, θα γίνεις αυτό που κάποτε φοβόσουν. Όχι γιατί έπαψες να φοβάσαι (και τι σημασία έχει αυτό;) – αλλά γιατί πίστεψες πως μπορείς.