Η Αυταπάτη της Αυτοφροντίδας – Zougla

Αυτή την εβδομάδα, μιλάμε για εξουθένωση. Και θέλω να μοιραστώ τη δική μου, προσωπική εμπειρία: τη στιγμή που ήρθα αντιμέτωπη με την ψυχολογική εξάντληση, η οποία δεν άργησε να γίνει και σωματική. Έτσι λοιπόν, πριν από περίπου δύο χρόνια, η υγεία μου επιβαρύνθηκε σημαντικά. Όχι με μια εντυπωσιακή κατάρρευση, αλλά με έναν αθόρυβο τρόπο, ύπουλο και παρατεταμένο. Δεν το συνειδητοποίησα αμέσως – είτε γιατί είχα τον εγωισμό ότι θα είμαι για πάντα γερή σαν το ατσάλι, είτε γιατί δεν έδινα αρκετή σημασία στις δικές μου ανάγκες. Όπως και να έχει, κάποια στιγμή οι ιατρικές εξετάσεις μού χτύπησαν καμπανάκι: το σώμα μου είχε μπει εδώ και καιρό σε κατάσταση συναγερμού. Η εξουθένωση είχε ήδη εγκατασταθεί.

Συχνά, θεωρούμε την εξουθένωση ένδειξη ότι δεν μας αρέσει η δουλειά μας (σαν να πρόκειται απλά για ένα θέμα επαγγελματικής ικανοποίησης). Ότι ίσως απλώς χρειαζόμαστε διακοπές. Όμως στην πραγματικότητα, η εξουθένωση είναι κάτι πολύ πιο βαθύ. Δεν είναι απλώς έλλειψη ικανοποίησης από την εργασία – είναι κατάρρευση του σώματος και του ψυχισμού. Είναι η στιγμή που το σώμα μας αρχίζει να μας μιλάει… κι εμείς, δυστυχώς, δεν ακούμε.

Θυμάμαι, λοιπόν, να πονάει το σώμα μου σε μόνιμη βάση: οι γνάθοι, οι ώμοι, οι καρποί μου, η κοιλιά μου, τα πόδια, η μέση μου. Είχα συνηθίσει τόσο πολύ αυτούς τους καθημερινούς πόνους, που τους είχα σχεδόν αποδεχτεί σαν φυσιολογικούς. Δεν αναγνώριζα ότι το σώμα μου προσπαθούσε να μου φωνάξει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Ήμουν συνεχώς σε εγρήγορση, με άγχος, χωρίς ξεκούραση, χωρίς εσωτερική σύνδεση.

Η εξουθένωση, όπως και το ψυχικό τραύμα, αποθηκεύεται στο σώμα. Δεν είναι απλώς μια κατάσταση σκέψης ή διάθεσης. Είναι κάτι που κυκλοφορεί στο αίμα μας, ζει στους μυς μας, κατοικεί στο νευρικό μας σύστημα. Και η θεραπεία της απαιτεί κάτι παραπάνω από επίγνωση – απαιτεί βίωμα. Πρέπει να νιώσουμε, να παραδεχτούμε, να ακούσουμε το σώμα μας για να ξεκινήσει η αποκατάσταση. Δεν μπορούμε να είμαστε πραγματικά παρόντες στη ζωή μας, αν αγνοούμε το σώμα μας και αυτά που προσπαθεί να μας πει.

Συζητάμε συχνά για την αυτοφροντίδα σαν να είναι απλώς μια σειρά από ενέργειες: «Πήγα για περπάτημα», «έκανα ένα μασάζ», «πήγα για καφέ με φίλους». Όλα αυτά είναι ωραία, αλλά η ουσία της αυτοφροντίδας δεν βρίσκεται στις δραστηριότητες. Βρίσκεται στη στάση ζωής. Στη συνειδητή φροντίδα του εαυτού μας – κάθε μέρα. Στην πρόληψη πριν φτάσουμε στα άκρα. Σε όλα αυτά που δεν έκανα εγώ η ίδια.

Και φυσικά, δεν λέω ότι η εργασία δεν μπορεί να είναι πηγή νοήματος. Ήδη από τον 19ο αιώνα, ο Καρλ Μαρξ μίλησε για τον ‘’αποξενωμένο εργαζόμενο’’ – αυτόν που έχει χάσει την αίσθηση του σκοπού μέσα από τη δουλειά του. Και πράγματι, όταν χάνεις την επαφή με τη δημιουργικότητα και το νόημα πίσω από αυτό που κάνεις, χάνεις και ένα κομμάτι του εαυτού σου. Δουλειά χωρίς σκοπό, χωρίς σύνδεση με τις αξίες και τις ικανότητές μας, είναι μια εργασία που στραγγίζει. Και πολύ δυστυχώς, μόνο το 13% των εργαζομένων παγκοσμίως δηλώνει ότι νιώθει πραγματικά ικανοποιημένο από τη δουλειά του.

Παρόλα αυτά, η εξουθένωση δεν έχει να κάνει μόνο με τη δουλειά. Είναι το συνολικό φορτίο που κουβαλάμε. Οι ρόλοι μας, οι προσδοκίες, το βάρος που βάζουμε στους ώμους μας – ή που αφήνουμε να μας τοποθετήσουν οι άλλοι. Και γι’ αυτό χρειάζεται να μιλήσουμε πιο ουσιαστικά για την αυτοφροντίδα. Όχι ως πολυτέλεια ή “ανταμοιβή” μετά από σκληρή δουλειά, αλλά ως θεμελιώδη πρακτική επιβίωσης και αγάπης προς τον εαυτό μας.

Η αυτοφροντίδα δεν είναι διακοπές. Είναι μια καθημερινή επιλογή. Είναι το πώς ζούμε, πώς εργαζόμαστε, πώς επικοινωνούμε με τον εαυτό μας και τους άλλους. Είναι να παρατηρούμε τα σημάδια του σώματός μας και να τα παίρνουμε στα σοβαρά. Είναι να σταματήσουμε να αγνοούμε τον πόνο – σωματικό ή ψυχικό – μέχρι να γίνει κραυγή. Εμένα μια τέτοια συμπεριφορά μου κόστισε τρία χειρουργεία. Ελπίζω εσύ να φανείς σοφότερος.

Αναρωτήσου λοιπόν, σήμερα: Σε φροντίζεις πραγματικά ή απλώς προσπαθείς να επιβιώσεις;

Ιουλία Καζάνα-McCarthy

Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)

Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)

Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)