Η AI στις επόμενες Ελληνικές εκλογές

Γράφει ο Μάκης Σεριάτος

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει ψυχή, δεν ψηφίζει, δεν χειροκροτεί και δεν αποδοκιμάζει. Δεν σηκώνει πανό και δεν βγάζει selfie με τον υποψήφιο στον παιδικό σταθμό. Αλλά βλέπει, καταγράφει, συγκρίνει και… προβλέπει. Και γι’ αυτό ίσως ήρθε η ώρα να ακούσουμε τι λέει – ή μάλλον τι βλέπει – η AI για τις επόμενες εθνικές εκλογές στην Ελλάδα. Όχι ως μάντης, αλλά ως εξαιρετικός παρατηρητής μιας χώρας που έχει χάσει την επαφή με τον μέσο όρο, αλλά δεν παύει να τον αναζητά.

Για να έχει νόημα η ανάγνωση, ας συμφωνήσουμε σε κάτι: η πολιτική δεν είναι μόνο ανθρώπινη υπόθεση. Είναι και υπόθεση μοτίβων. Η ανάλυση δεδομένων δεν καταλαβαίνει τον Σαμαρά, τον Τσίπρα ή τον Μητσοτάκη όπως τους καταλαβαίνει η γιαγιά στο χωριό ή ο οδηγός ταξί στην Κηφισιά. Τους καταλαβαίνει σαν “πακέτα” λέξεων, τάσεων, συσχετισμών, αριθμών. Και εν προκειμένω, αυτή η απάνθρωπη, ψυχρή, λογιστική μηχανή βλέπει πτώση – γενικευμένη, διαταξική, υπαρξιακή. Αλλά βλέπει και κάτι άλλο: ευκαιρία.

Αν ρίξεις σήμερα τις δημοσκοπήσεις σε ένα μοντέλο πρόβλεψης μηχανικής μάθησης, όπως τα gradient boosting trees ή τα neural nets που τροφοδοτούνται με κοινωνικοοικονομικά δεδομένα, θα σου βγάλουν ένα απλό μήνυμα: ο κόσμος δεν μετακινείται μαζικά· απλώς αποσύρεται. Η συμμετοχή είναι πτωτική, η πολιτική ταύτιση ετοιμοθάνατη, και οι αναποφάσιστοι πλέον δεν είναι το swing vote – είναι το default mode.

Η ΝΔ έχει πιάσει ένα ταβάνι δυσφορίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα πάτωμα αμηχανίας. Το ΠΑΣΟΚ βλέπει ευκαιρία, αλλά δεν ξέρει από ποια πόρτα να μπει. Οι μικροί, αντί να ανεβαίνουν, τρώγονται μεταξύ τους για τα ψίχουλα της δυσαρέσκειας. Το μόνο που αλλάζει είναι η υφή της απάθειας. Και αυτό είναι που ανησυχεί την ανάλυση: δεν έχουμε εκλογές πόλωσης, έχουμε εκλογές διάχυσης. Κι αυτό είναι τρομακτικό για όποιον θέλει να κυβερνήσει – αλλά χρυσάφι για όποιον θέλει να εμφανιστεί ως νέος φορέας νοήματος.

Τα δεδομένα, σε αντίθεση με τους περισσότερους πολιτικούς μας, διαβάζουν πίσω από τις λέξεις. Αν σε μια ανάλυση συναισθήματος (sentiment analysis) περάσεις χιλιάδες σχόλια σε Facebook, Twitter και TikTok, δεν θα σου βγάλει απλώς “θετικό” ή “αρνητικό”. Θα σου πει: το κοινό ψάχνει κάτι νέο που δεν το έχει δει ακόμα.

Οι πολίτες σήμερα δεν θέλουν μόνο λύσεις – θέλουν να αξίζει να ενδιαφέρονται ξανά. Αυτό δεν στο λέει μόνο το έρευνα, το λέει και η καθημερινή ζωή. Όταν ο μέσος Έλληνας ξυπνάει και νιώθει ότι “όλα είναι ήδη αποφασισμένα”, τότε ο μόνος που μπορεί να κερδίσει είναι αυτός που του δίνει πίσω τον ρόλο του πρωταγωνιστή. Αυτός που λέει: “Δεν είσαι απλώς ψηφοφόρος. Είσαι συμμέτοχος”.

Στην πολιτική, δεν χρειάζεσαι νέο logo. Χρειάζεσαι νέο λόγο.

Ποιος θα κρίνει τις επόμενες εκλογές; Η ανάλυση των δεδομένων έχει άποψη, και είναι απολύτως στοχευμένη:

1. Οι νέοι 25–39: Δεν είναι πια “ανέμελοι”. Έχουν παιδιά, χρέη και μια υποβόσκουσα πικρία ότι έπεσαν σε λάθος εποχή. Θέλουν ασφάλεια χωρίς αστυνομοκρατία. Τεχνολογία χωρίς παρακολούθηση. Κράτος χωρίς ταπείνωση. Εδώ, όποιος μιλήσει με ενσυναίσθηση και όχι με προεκλογικό κλισέ, θα τους πάρει μαζί του.

2. Οι απόμαχοι που βλέπουν τους νέους να φεύγουν: Το παλιό “σκληρό κοινό” της ΝΔ ραγίζει. Δεν νιώθει πλέον ότι “παίρνει κάτι πίσω” από την εμπιστοσύνη που έδωσε. Και αν σε αυτό προσθέσεις το πλήγμα της ακρίβειας στα φάρμακα και στις βασικές υπηρεσίες, το ρήγμα βαθαίνει.

3. Η επαρχία: Δεν ζητάει κρατικισμό – ζητάει λόγο ύπαρξης. Η έρευνα δείχνει ότι η αγροτική Ελλάδα δεν είναι πια συντηρητική από παράδοση. Είναι γιατί κανείς δεν της έδωσε ποτέ την επιλογή να μην είναι.

4. Οι μη κομματικοποιημένες γυναίκες 35–55: Το πιο παραμελημένο κοινό. Κρατάνε νοικοκυριό, εργάζονται, μορφώνουν τα παιδιά τους και έχουν φάει στη μάπα όλους τους “μεσσίες” της τελευταίας 15ετίας. Αν νιώσουν ότι κάποιος καταλαβαίνει και δεν απλώς υπόσχεται, αλλάζει όλο το εκλογικό παιχνίδι.

Η έρευνα “διαβάζει” τις λέξεις που επαναλαμβάνονται σε ένα πολιτικό αφήγημα. Και βλέπει κάτι τρομακτικό: όλα τα κόμματα λένε τις ίδιες λέξεις. “Μεταρρυθμίσεις”, “δίκαιη ανάπτυξη”, “ασφάλεια”, “προοπτική”. Όλα μοιάζουν κενά από περιεχόμενο. Τα data ΑΙ σου φωνάζουν: δώσε νέο περιεχόμενο στις παλιές λέξεις ή εφεύρε καινούριες.

Και κάτι ακόμα: η ΑΙ είναι αμείλικτη με τη γλώσσα. Οι λέξεις που έχουν μόνο λογική και όχι συναίσθημα δεν κινητοποιούν. Ένα κόμμα που θα μιλήσει για πολιτική με την απλότητα μιας γιαγιάς και την ακρίβεια ενός καθηγητή, έχει ήδη κάνει το 50% της διαδρομής.

Η επόμενη εκλογική νίκη δεν θα πάει σε έναν τύπο που “ξέρει από τεχνοκρατία”. Ούτε σε έναν που “ξέρει από πολιτικό ζύγι”. Θα πάει σε κάποιον που εκπέμπει ανθρώπινη σοβαρότητα, χωρίς σοβαροφάνεια. Που δίνει όραμα, χωρίς να το χτίζει σε γιγάντιες υποσχέσεις. Που δεν είναι ούτε “αντισυστημικός” ούτε “το σύστημα το ίδιο”. Είναι κάτι τρίτο: ειλικρινής και παρών.

Η ανάλυση σου λέει: το εκλογικό σώμα δεν ψάχνει πια ηγέτη. Ψάχνει συμπαίκτη.

Αυτό που φωνάζουν οι αναλυτές, οι επικοινωνιολόγοι και τα focus groups εδώ και καιρό, το επιβεβαιώνει και η τεχνητή νοημοσύνη: υπάρχει τεράστιο εκλογικό πεδίο χωρίς κάλυψη. Δεν είναι ακροδεξιό, δεν είναι αριστερίστικο. Είναι το πεδίο του νοικοκυραίου που βαρέθηκε να νιώθει κορόιδο. Της μάνας που δουλεύει σε σούπερ μάρκετ και νιώθει αόρατη. Του μικροεπιχειρηματία που δεν θέλει επιδόματα, αλλά ένα κράτος που δεν του κόβει τα πόδια.

Αυτό το πεδίο, λέει η ΑΙ, μπορεί να το πάρει όποιος:

• Καταλαβαίνει τον πόνο χωρίς να τον εκμεταλλεύεται

• Υπόσχεται χωρίς να ψεύδεται

• Μιλά χωρίς να φωνάζει

Όσοι υποτιμούν την τεχνητή νοημοσύνη ως “ψυχρό νούμερο”, απλώς δεν την έχουν δοκιμάσει στην πολιτική ανάλυση. Το πολιτικό εργαλείο του μέλλοντος δεν είναι πλέον η σφυγμομέτρηση – είναι η χαρτογράφηση συναισθημάτων. Όχι μόνο τι σκέφτεται ο ψηφοφόρος, αλλά τι νιώθει όταν τον αγνοούν.

Η ΑΙ μπορεί να σου βρει:

• ποιες λέξεις προκαλούν αδιαφορία και ποιες ενθουσιασμό,

• ποια πρόσωπα δημιουργούν έλξη ή απόρριψη,

• ποιο ύφος μετατρέπει την ακρόαση σε ψήφο.

Αλλά δεν μπορεί να κάνει το βασικό: να πείσει κάποιον να σε εμπιστευτεί. Αυτό είναι δουλειά ανθρώπινη.

Τελικά, η ΑΙ λέει αυτό που πολλοί πολιτικοί αρνούνται να παραδεχτούν: δεν υπάρχει πολιτικός χώρος. Υπάρχει μόνο κενό εμπιστοσύνης. Και αυτό το κενό το γεμίζει όποιος:

• Μιλά σαν άνθρωπος, όχι σαν σλόγκαν.

• Ακούει πριν απαντήσει.

• Φέρνει ομάδα, όχι αυλή.

Αν είχαμε σήμερα εκλογές, η ΑΙ δεν θα προέβλεπε το νικητή με όνομα. Αλλά θα σου έλεγε ξεκάθαρα: αυτός που θα κερδίσει, δεν έχει ακόμα μιλήσει όπως πρέπει.