Σουηδία: Όταν οι μητέρες απολαμβάνουν 16 μήνες άδειας

Η Σουηδία αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια πρότυπο για την κοινωνική πολιτικής της και την ποιότητα των παροχών που διαθέτει για τους πολίτες της. Η χώρα θεωρείται από πολλούς μοντέλο προς μίμηση για την αύξηση των ποσοστών γονιμότητας λόγω των κυβερνητικών παρεμβάσεων που ξεκίνησαν ήδη από το 1970, δημιουργώντας τότε εκτίναξη των δεικτών γονιμότητας. Παράδοξο είναι το γεγονός ότι  οι δείκτες γεννήσεων άρχισαν να πέφτουν κατά την τελευταία δεκαετία, παραμένοντας όμως οι υψηλότεροι μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Στην Σουηδία οι μητέρες έχουν 16 μήνες άδεια, που μπορούν να μοιραστούν με τους πατεράδες. Επιπλέον όλα τα παιδιά έχουν δωρεάν ιατροφαρμακευτική και οδοντιατρική περίθαλψη μέχρι τα 19 τους έτη. Πέραν όμως των σημαντικών παροχών μητρότητας και πατρότητας που διαθέτει η Σουηδία, δαπανά επιπλέον περίπου το 1% του ΑΕΠ της για την φύλαξη και φροντίδα βρεφών, νηπίων και μικρών παιδιών, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Αφορμή για το ρεπορτάζ μας στάθηκε το παρακάτω βίντεο που ανάρτησε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια μητέρα.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα ασφαλιστικά δικαιώματα στη Σουηδία, σε σχέση με τις παροχές μητρότητας και πατρότητας ισχύουν τα παρακάτω:

«Φροντίδα μητρότητας

Όλες οι γυναίκες που διαμένουν μόνιμα στη χώρα δικαιούνται περίθαλψη όσον αφορά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.

Επίδομα εγκυμοσύνης

Οι έγκυες δικαιούνται επίδομα εγκυμοσύνης, εφόσον ασκούν επίπονη εργασία την οποία δεν μπορούν να συνεχίσουν να ασκούν λόγω της εγκυμοσύνης τους και εφόσον δεν μπορούν να αναλάβουν άλλα καθήκοντα λιγότερο απαιτητικά. Το εν λόγω επίδομα μπορεί να καταβληθεί από την εξηκοστή ημέρα πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία τοκετού.

Οι γυναίκες δικαιούνται επίσης επίδομα εγκυμοσύνης εάν δεν μπορούν να εκπληρώσουν τα επαγγελματικά τους καθήκοντα κατόπιν απαγόρευσης του ιατρού να εργαστούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και εάν δεν είναι δυνατόν να τους ανατεθούν άλλα καθήκοντα.
Το επίδομα αυτό καταβάλλεται για κάθε ημέρα απαγόρευσης.

Γονικό επίδομα

Το γονικό επίδομα καταβάλλεται στον γονέα λόγω γέννησης ή υιοθεσίας τέκνου. Το γονικό επίδομα καταβάλλεται για τη γέννηση τέκνου για συνολική περίοδο 480 ημερών. Σε περίπτωση πολλαπλού τοκετού, το γονικό επίδομα καταβάλλεται για επιπλέον περίοδο 180 ημερών ανά τέκνο, από το δεύτερο και μετά.

Για να λάβει γονικό επίδομα άνω των 180 SEK (21 ευρώ) την ημέρα, ο γονέας πρέπει να έχει ασφαλιστεί για παροχή ασθενείας άνω των 180 SEK (21 ευρώ) για τουλάχιστον 240 συνεχόμενες ημέρες πριν από τον τοκετό. Αυτή η απαίτηση ισχύει για τις πρώτες 180 ημέρες χορήγησης του επιδόματος αλλά όχι και για το υπόλοιπο διάστημα.

Το γονικό επίδομα δεν είναι απαραίτητο να εισπράττεται για συνεχόμενη περίοδο. Η καταβολή του μπορεί να κατανεμηθεί σε περισσότερες περιόδους έως ότου το τέκνο συμπληρώσει το 8ο έτος της ηλικίας του ή μέχρι το τέλος του πρώτου χρόνου φοίτησής του στο σχολείο, αν είναι άνω των 8 ετών εκείνη τη χρονική στιγμή. Οι θετοί γονείς μπορούν να κατανείμουν την καταβολή του γονικού επιδόματος σε περισσότερες από μία περιόδους μέσα σε διάστημα οκτώ ετών από την ημέρα που ανέλαβαν την επιμέλεια του τέκνου. Γονικό επίδομα δεν καταβάλλεται για τα θετά τέκνα άνω των 10 ετών.

Εάν οι γονείς έχουν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου, δικαιούνται ο καθένας τις μισές ημέρες από τον συνολικό αριθμό ημερών του γονικού επιδόματος. Ωστόσο, κάθε γονέας μπορεί να παραιτηθεί του δικαιώματός του στο ημερήσιο γονικό επίδομα υπέρ του άλλου γονέα, εξαιρουμένης μιας περιόδου 60 ημερών.

Αν οι γονείς έχουν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου, αλλά ο ένας εκ των δύο δεν πληροί τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων χορηγείται το γονικό επίδομα, ο άλλος γονέας δικαιούται το σύνολο των 480 ημερών.

Η μητέρα έχει δικαίωμα να λάβει το γονικό επίδομα το νωρίτερο από την εξηκοστή ημέρα πριν από την προβλεπόμενη ημέρα τοκετού. Οι δύο γονείς μπορούν να εισπράξουν ταυτόχρονα το γονικό επίδομα ώστε να μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα προγεννητικής ή περιγεννητικής αγωγής.

Οι γονείς μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα ο καθένας 30 ημέρες επιδόματος για να φροντίσουν το τέκνο τους από κοινού. Αυτές οι 60 ημέρες (30 ημέρες ανά γονέα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά το πρώτο έτος του τέκνου. Μετά τη γέννηση του τέκνου, το γονικό επίδομα καταβάλλεται στον γονέα που διακόπτει την επαγγελματική του δραστηριότητα για να αναλάβει τη φροντίδα του τέκνου.
Ωστόσο, η μητέρα δικαιούται πάντοτε γονικό επίδομα για τέσσερις εβδομάδες μετά τον τοκετό, ακόμη και αν δεν αναλαμβάνει την επιμέλεια του τέκνου. Επιπλέον, ο πατέρας δικαιούται επίδομα δέκα ημερών για κάθε τέκνο σε περίπτωση γέννησης ή υιοθεσίας τέκνου. Το εν λόγω επίδομα πρέπει να εισπράττεται κατά τους δύο μήνες που έπονται της ημερομηνίας κατά την οποία το τέκνο βγήκε από το μαιευτήριο και μετέβη στην κατοικία του ή την ημερομηνία κατά την οποία οι θετοί γονείς υποδέχθηκαν το τέκνο τους στο σπίτι. Οι ημέρες αυτές μπορούν σε ειδικές περιπτώσεις να χορηγούνται σε πρόσωπο διαφορετικό από τον πατέρα.

Προσωρινό γονικό επίδομα (tillfällig föräldrapenning) καταβάλλεται σε περίπτωση που το τέκνο είναι άρρωστο και ένας εκ των γονέων πρέπει να απουσιάσει από την εργασία του για να το φροντίσει.

Γονικό επίδομα

Το γονικό επίδομα καταβάλλεται για συνολικά 480 ημέρες ανά τέκνο. Επί 390 ημέρες καταβάλλεται ποσό που αντιστοιχεί στην παροχή ασθενείας σε χρήμα, δηλαδή στο 97 % του 80 % του εισοδήματος βάσει του οποίου χορηγείται η παροχή ασθενείας σε χρήμα. Το ελάχιστο ποσό είναι 180 SEK (21 ευρώ) την ημέρα (ελάχιστο εγγυημένο επίδομα), ενώ το μέγιστο ισούται με το δεκαπλάσιο του βασικού ποσού, δηλαδή 440.000 SEK (50.941 ευρώ). Οι υπόλοιπες 90 ημέρες καταβάλλονται σύμφωνα με το ελάχιστο ποσό.

Το γονικό επίδομα μπορεί να καταβληθεί σε ποσοστό 12,5%, 25%, 50%, 75% ή 100% του συνολικού ποσού, ανάλογα με το αν ο γονέας έχει εγκαταλείψει πλήρως ή μερικώς την επαγγελματική του δραστηριότητα προκειμένου να αναλάβει τη φροντίδα του τέκνου.

Το προσωρινό γονικό επίδομα μπορεί να καταβάλλεται για μέγιστο διάστημα 120 ημερών ανά έτος μέχρι το τέκνο να φτάσει σε ηλικία 12 ετών (το διάστημα αυτό μπορεί να παρατείνεται σε ορισμένες περιπτώσεις)».