Τα ακραία φαινόμενα εντείνονται – πόσο έτοιμοι είμαστε;

Βλέποντας όλοι μας τις πρόσφατες πλημμύρες στην Πάρο, η σκέψη μας πήγε άμεσα στις καταστροφικές εικόνες από τον «Daniel» στη Θεσσαλία. Ολόκληρες περιοχές βυθισμένες στο νερό, σπίτια κατεστραμμένα, άνθρωποι να έχουν χάσει τα πάντα, ενώ οι μνήμες από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού επιτείνουν την αίσθηση μιας διαρκούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Η ουσιαστική κατανόηση των αριθμών και το παγκόσμιο κόστος

Δυστυχώς, η αίσθηση αυτή δεν είναι μια απλή εντύπωση. Τα επιστημονικά δεδομένα είναι αμείλικτα. Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα, οδηγώντας σε αύξηση της συχνότητας και της έντασης των φυσικών καταστροφών. Το οικονομικό κόστος των καταστροφών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη ξεπέρασε τα €77 δισεκατομμύρια μόνο το 2023, με τις πλημμύρες να αποτελούν το σημαντικότερο μέρος αυτών των ζημιών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την εκταμίευση πάνω από 1 δισ. ευρώ από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ για τη στήριξη των προσπαθειών ανάκαμψης σε πέντε χώρες από τις σοβαρές πλημμύρες του 2023.

Η ευαλωτότητα της Ελλάδας και το οικονομικό αποτύπωμα

Η Ελλάδα καταγράφει αρνητική πρωτιά στην ΕΕ όσον αφορά στο κατά κεφαλήν κόστος από φυσικές καταστροφές. Το 2020, το κόστος αυτό έφτασε τα 91 ευρώ, το υψηλότερο στην ΕΕ, όπου ο μέσος όρος ήταν μόλις 27 ευρώ. Συνολικά, από το 1980 έως το 2020, οι φυσικές καταστροφές στη χώρα μας προκάλεσαν ζημιές ύψους 10,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, με μόλις 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ να είναι ασφαλισμένες. Η κακοκαιρία Daniel το 2023 που κατέστρεψε τη Θεσσαλία, όπως και η πυρκαγιά στο Μάτι το 2018, μια από τις φονικότερες στην ιστορία μας, αποτελούν τραγικά παραδείγματα. Επιπλέον, οι δασικές πυρκαγιές του 2021 και του 2023 άφησαν πίσω τους τεράστιες οικολογικές και οικονομικές πληγές.

Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση: βασικοί άξονες προστασίας

Βλέποντας τις αυξανόμενες απειλές και ακούγοντας τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων θα περίμενε κανείς να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι, κάτι, που δυστυχώς δεν ισχύει. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα – πολίτες, πολιτεία, επιχειρήσεις – για να θωρακίσουμε την κοινωνία μας απέναντι σε αυτούς τους κινδύνους. Σε αυτή την κατεύθυνση, είδαμε εταιρίες να αποδεικνύουν έμπρακτα τη στήριξή τους στις τοπικές κοινότητες όταν δοκιμάζονται, όπως φάνηκε χαρακτηριστικά με τον «Daniel». Παράλληλα, η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η προετοιμασία και η λήψη αποφάσεων σε προσωπικό επίπεδο, όπως η ασφάλιση της κατοικίας  ή της επιχείρησης, αποκτούν καθοριστική σημασία.

Η ασφάλιση: μια μικρή επένδυση με μεγάλη απόδοση

Πώς όμως βοηθάει η ασφάλιση στην πράξη; Αντί να τη βλέπουμε ως ένα απλό έξοδο, σαν έναν ακόμα λογαριασμό, ας τη φανταστούμε σαν μια μικρή, στρατηγική επένδυση στο μέλλον μας. Είναι σαν να βάζουμε στην άκρη ένα μικρό ποσό κάθε μήνα, όχι για κάποιον άμεσο στόχο, αλλά για την απόκτηση μιας ισχυρής ασπίδας προστασίας. Στην ουσία, αγοράζουμε ηρεμία και οικονομική ασφάλεια για το ενδεχόμενο που η φύση δείξει την πιο άγρια πλευρά της. Σκέψου το εξής: αν ξαφνικά το σπίτι σου υποστεί σοβαρές ζημιές από μια πλημμύρα ή μια πυρκαγιά, το κόστος αποκατάστασης μπορεί να είναι πολλαπλάσιο από το σύνολο των ασφαλίστρων που θα έχεις πληρώσει για χρόνια. Χωρίς ασφάλεια σπιτιού, θα κληθείς να καλύψεις αυτό το τεράστιο κόστος μόνος/η σου, ίσως αναγκαστείς να πάρεις δάνειο ή να στερηθείς άλλα σημαντικά πράγματα. Αντίθετα, με ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο, αυτή η σχετικά μικρή, τακτική επένδυση ενεργοποιείται ακριβώς τη στιγμή που τη χρειαζόμαστε περισσότερο, αποφέροντας μια τεράστια απόδοση σε σχέση με το αρχικό κεφάλαιο. Δεν είναι ένα χαμένο ποσό, αλλά ένα εργαλείο διαχείρισης κινδύνου  που μας επιτρέπει να κοιμόμαστε ήσυχοι/ες, γνωρίζοντας ότι υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας έτοιμο να στηρίξει σε περίπτωση απρόοπτου. Όσον αφορά στον «Daniel», είδαμε μέσα από το παράδειγμα του Ομίλου Interamerican  ότι οι αποζημιώσεις προχώρησαν με ταχύτατους ρυθμούς, φτάνοντας συνολικά περίπου τα 70 εκατομμύρια ευρώ, ενώ υπήρξε σημαντική βοήθεια με τον στόλο ασθενοφόρων και οχημάτων οδικής βοήθειας.

Οι αριθμοί μιλούν: ζημιές και αποζημιώσεις

Άλλωστε, η ασφάλιση δεν αφορά μόνο τις μεγάλες καταστροφές, αλλά και τις μικρότερες ζημιές που μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικό οικονομικό πρόβλημα. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος, την πενταετία 2019-2023 καταγράφηκαν κατά μέσο όρο 2.145 ζημιές ετησίως σε ασφαλισμένες κατοικίες (με συνολικό ποσό απαίτησης 15,7 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο) και 1.514 ζημιές ετησίως σε ασφαλισμένες επιχειρήσεις (με συνολικό ποσό απαίτησης 101,9 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο), λόγω καταστροφικών περιστατικών. Αυτά είναι χρήματα που βοήθησαν χιλιάδες ανθρώπους να ορθοποδήσουν μετά από μια δύσκολη στιγμή.

Υποχρεωτική ασφάλιση και κίνητρα

Τι αλλάζει στην πράξη με την υποχρεωτική ασφάλιση κατοικίας που τέθηκε σε ισχύ; Η υποχρεωτική ασφάλιση για τις κατοικίες υψηλής αξίας και τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Επιβάλλει σε όσους έχουν μεγαλύτερη οικονομική δυνατότητα και μεγαλύτερη έκθεση σε κίνδυνο να προστατεύσουν την περιουσία τους. Από την 1η Ιουνίου 2025, όσοι έχουν κατοικίες αντικειμενικής αξίας άνω των 500.000 ευρώ ή επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 500.000 ευρώ είναι υποχρεωμένοι να ασφαλιστούν για συγκεκριμένους κινδύνους. Η μη συμμόρφωση συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος για κρατική αποζημίωση σε περίπτωση καταστροφής. Για τους υπόλοιπους, υπάρχουν κίνητρα, όπως η αύξηση της έκπτωσης ΕΝΦΙΑ έως και 20% για ασφαλισμένες κατοικίες αξίας έως 500.000 ευρώ, ενθαρρύνοντας περισσότερους πολίτες να ασφαλίσουν την περιουσία τους, ακόμα κι αν δεν είναι υποχρεωτικό. Η λογική είναι ότι η πρόληψη είναι πάντα φθηνότερη από την αντιμετώπιση των συνεπειών.

Αλλάζοντας τη στάση μας απέναντι στην ασφάλιση

Μέχρι τώρα, ίσως δεν είχαμε αντιληφθεί πλήρως την αξία της ασφάλισης, ωστόσο, τα πράγματα αλλάζουν. Τα ακραία φαινόμενα μας αναγκάζουν να αναθεωρήσουμε τις αντιλήψεις μας και να κατανοήσουμε την αναγκαιότητα της πρόληψης και της προστασίας. Και σε αυτό το πλαίσιο, η ασφάλιση παίζει καθοριστικό ρόλο. Είναι πλέον σαφές ότι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση είναι το πρώτο βήμα. Πρέπει να κατανοήσουμε όλοι ότι οι φυσικές καταστροφές δεν είναι κάτι μακρινό ή απίθανο, αλλά μια πραγματικότητα που μπορεί να μας επηρεάσει όλους. Σε αυτή την προσπάθεια, κάθε φορέας έχει τον ρόλο του. Η πολιτεία με τη θέσπιση κανόνων και την παροχή κινήτρων, οι επιστήμονες με την παροχή έγκυρης πληροφόρησης, οι ασφαλιστικές εταιρίες με την προσφορά ολοκληρωμένων και προσιτών προγραμμάτων, και φυσικά οι πολίτες με την ατομική τους ευθύνη να ενημερωθούν και να προστατεύσουν την περιουσία τους.

Το μέλλον: προετοιμασία και προστασία

Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε, αλλά υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης και της ανάγκης για δράση. Η ασφάλιση είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που φέρνει ένας κόσμος που αλλάζει ραγδαία. Ο καθένας με προσωπική ευθύνη πρέπει να αφιερώσει χρόνο για να μάθει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλιση από φυσικές καταστροφές για την κατοικία και την επιχείρηση.